1.- 'hoe bouw ik qi op?'
want 'deze of die oefening doen' is geen echt antwoord, je moet begrijpen hoe het werkt;
2.- 'waarom zou ik me überhaupt met qi bezighouden?'
want 'het is goed voor je gezondheid' is geen antwoord en óf qi goed is voor je gezondheid is niet altijd per sé waar; gezondheid kent meerdere facetten en qi is er slechts één van.
Dus wat voor verhaal moet een leraar hebben?
Aangezien er diverse stromingen zijn met elk zo zijn eigen uitleg over hoe je qi het beste kunt opbouwen ga ik me hier beperken tot de tweede vraag: waarom zou je je met qi bezighouden?
a) qi is goed voor je gezondheid
Dat ervaar ik wel zo maar ga ik hier niet bediscussiëren omdat ik geen zin heb om in de zinloze discussie terecht te komen over het wel of niet bestaan van een qi-'substantie'.
b) qi heeft een toegevoegde waarde voor de krijgskunst Tai Chi
Bingo!
Tai Chi is in oorsprong een krijgskunst ook al hebben commerciële belangen dit aspect zwaar naar de achtergrond verdreven, en al in dat vroegere krijgskunst-stadium van Tai Chi werd qi veelvuldig genoemd als een 'iets' dat blijkbaar belangrijk was: qi-vaardigheid had blijkbaar een toegevoegde waarde voor de Tai Chi-krijgkunstenaars. En dáár moeten we naar kijken. Die gezondheidsdingen die in onze tijd zo naar voren worden geschoven zijn pas van honderd of meer jaren later, dus feitelijk doen die er niet zoveel toe; die zijn 'bijvangst'.
Als we naar de oorspronkelijke reden voor de toevoeging van qi gaan zoeken moeten we eerst een beetje begrijpen wat men vond dat qi is of doet.
Binnen de visie van de traditionele Chinese geneeskunsten heeft qi diverse functies. De twee belangrijkste daarvan zijn: qi beweegt en doet bewegen; en qi verwarmt.
Dat leidt automatisch tot de vraag waaróm qi in beweging zet en verwarmt. Waar komen die functies vandaan? Van welke qi-eigenschappen zijn ze een gevolg?
Nou, dat is er eigenlijk maar eentje: qi maakt vol. Qi maakt zelfs zó vol dat het andere substanties voorstuwt; en dat volmaken (uitvullen of expanderen zo je wilt) en voortstuwen tot warmte leiden spreekt welhaast vanzelf. Iedereen met net zo'n auto als de mijne wordt hier in de winter mee geconfronteerd: het kan koud zijn wat het wil maar zodra je je auto moet duwen heb je het heel erg snel verbazingwekkend warm.
Hoe is dat 'qi maakt vol' belangrijk voor een krijgskunst? Dát is de vraag waar we nu mee zitten. Er zijn twee antwoorden, namelijk op mentaal en fysiek gebied.
I.- qi maakt mentaal vol
mentaal vol of leeg zijn is natuurlijk een beetje krom Nederlands, maar toch weet je ongetwijfeld wat ik ermee bedoel. Als je mentaal leeg bent voel je jezelf makkelijk onzeker of zelfs bang, je twijfelt en het nemen van een beslissing is aan jou niet besteed. Ben je daarentegen mentaal vol dan voel je je vrij snel (soms té snel) zeker van je zaak, je treedt makkelijk op en grijpt makkelijk in. Je bent niet bang.
Op mentaal gebied vervulde qi-training voor de Chinese krijgers zodoende een beetje de rol die het Zen-Boeddhisme lange tijd zou hebben voor de samurai-krijgers in Japan: de mensen die zichzelf onbaatzuchtig in de strijd moesten werpen een methode geven om niet bang te zijn. Bij het Zen-Boeddhisme was het streven heus niet om alle doodslagers verlicht te maken en dichter tot de Boeddha te brengen (daar hadden ze hun zwaarden voor)!
Niet bang zijn, zeker zijn van je zaak, doortastend kunnen en durven optreden: dát is de winst van mentaal vol zijn en dat is de winst, op mentaal gebied, van qi-training.
II.- qi maakt fysiek vol
 |
| wel constructie versus geen constructie |
Het probleem is echter, in een tijd waarin er geen camera's of andere technische observatiemogelijkheden aanwezig waren, de vraag hoe je weet wanneer je optimaal in constructie staat?
Het antwoord is simpel: door qi. Qi is namelijk voelbaar. Niet rechtstreeks maar wel via haar functies van beweging maken en warmte genereren. Als je nu je lichaam op een dergelijke manier in positie kunt zetten dat je overal qi waarneemt, dan ben je 'gevuld'.
Vervolgens zul je merken dat die positie per definitie 'rond' van aard is, en dát is de winst van qi-training voor Tai Chi (en andere interne kunsten): je krijgt een gevoel van rond-zijn, alsof je in een zeepbel staat.
Er is een simpele reden waarom dat winst betekent voor een krijgskunstbeoefenaar. Probeer maar eens met een stok door een bal heen te duwen: dat gaat je niet lukken, die bal rolt weg. Probeer nu eens met een stok in een bergopwaartse richting tegen een bal te duwen: dat gaat evenmin lukken, maar nu komt daarbij dat die bal langs de stok afrolt en tegen jóu aanbotst.
Wie 'rond' is hoeft amper te denken welke techniek hij nu weer moet gebruiken, hoeft zich niet bezig te houden met zaken als 'juiste afstand' of hoe zich te verplaatsen; je kunt met minder spierkracht toe omdat je ineens gebruik kunt maken van compressie-expansie.
Hoe dit allemaal werkt moet je uiteraard bij je eigen leraar navragen; zolang je maar meekrijgt dat qi-training uitermate zinvol is en dat moeilijk doen over 'vage dingen' uiteindelijk het leven een stuk gemakkelijker kan maken bij reële handelingen.
